همانگونه كه ميدانيم اكثر قريب به اتفاق پروژه ها در سطح كشور به دليل مشكلات عديده اي از جمله :

1-     تاخير در پرداخت توسط كارفرما

2-     تاخير در ابلاغ نقشه ها

3-     مشكلات ناشي از وضعيت متغيير جوي در شهرهاي سردسير و مرطوب

4-     نوع قرارداد هاي مرسوم

5-     ورود كارفرما به حيطه هاي مشاور و پيكانكار

6-     عدم انتخاب پيمانكار مناسب با حجم كار به دليل نوع و روش انجام مناقصه

7-     عدم وجود برآورد صحيح از كار در هنگام مناقصه

8-     ضعف اجرايي و برنامه ريزي پيمانكاران

9-     ...با تاخير مواجه مي باشد .

باتوجه به اينكه تنها ماده شرايط عمومي پيمان در خصوص رسيدگي به اين موضوع ماده 30 شرايط عمومي پيمان و بخشنامه شماره ۵۰۹۰ مورخ۰۲/۰۹/۱۳۶۰مي باشد كه هركدام از آنها نيز به نوبه خود داراي نكات مبهم فراوان مي باشد لذا تهيه و رسيدگي به پرونده تاخيرات يكي از بحث بر انگيز ترين موارد در طول عمر يك پروژه مي باشد .

لذا بر آنيم نكاتي چند از روش هاي تهيه منطقي لايحه تاخيرات فني توسط پيمانكار و روشهاي بررسي و مواد قابل استفاده از شرايط عمومي پيمان توسط مشاور جهت جلوگيري از موفقيت پيمانكار در اخذ تاييد بر روي كليمهاي مختلف را در اين وبلاگ اعلام كنيم .

بديهي است برخي از روشهاي كليم توسط پيمانكار و رد كليم توسط مشاور مختص به هر پروژه مي باشد كه در صورت نياز مشاوره در اين خصوص تيم همكاران نويسنده در اين خصوص آمادگي انجام خدمات فوق را خواهد داشت .

ضمنا اعلام نظرات و ارايه راهكارهاي جديد باعث افزايش دانش فني نويسنده پر باري هر چه بيشتر وبلاگ جهت استفاده خوانندگان خواهد شد.

برخي از تبعات تاخيرات غير مجاز در پروژه ها:

1- شمول ماده 4و5و6و7 ماده 46 شرايط عمومي پيمان

2- اعمال جريمه تاخيرات مطابق مفاد ماده 50 شرايط عمومي پيمان

3- محاسبه تعديل با شاخص متوسط در دوره تاخير غير مجاز

4- افزايش هزينه ها به دليل افزايش اكيپهاي اجرايي و افزايش شيفت كاري به دليل فشار مشاور و كارفرما به پيمانكار جهت جبران تاخيرات

5- عدم رضايت كارفرما و مشاور و در نتيجه عدم ابلاغ قراردادهاي جديد به دليل ضعف پيمانكار

 

زمان تهيه لايحه تاخيرات :

بر اساس مفاد بند ج ماده 30 شرايط عمومي پيمان "در پايان مدت اوليه پيمان يا هر تمديد مدت پيمان اگر كار به اتمام نرسيده باشد، مهندس مشاور با كسب نظر پيمانكار و با توجه به موارد تعيين شده در بند الف ، علل تاخيركار را بررسي مي كند و ميزان و مدت مجاز و غير مجاز آن را با توافق پيمانكار تعيين مي نمايد و به كارفرما گزارش مي كند سپس نظر كارفرما را در مورد ميزان مجاز يا غير مجاز كار به پيمانكار اعلام مي كند و معادل مدت تاخير مجاز ، مدت پيمان را تمديد مي نمايد.

نويسنده : نكته حايز اهميت در اين بند عبارت "با توافق پيمانكار" است كه در صورتي كه مشاور پس از دريافت پرونده تاخيرات از پيمانكار به صورت يك جانبه اقدام به اعلام نتيجه به كارفرما نمايد، پيمانكار مي تواند با استنادبه اين بند به نظر مشاور اعتراض قانوني نمايد .

مستندات مورد نياز در در پرونده تاخيرات :

اطلاعات اوليه :

1- خلاصه اطلاعات قراردادي پروژه

2- خلاصه آخرين وضعيت پيشرفت پروژه به همراه نمودارها و عكسها و تعيين ميزان تاخير صورت گرفته تا لحظه تهيه گزارش

3- برنامه زمانبندي اوليه پروژه

خلاصه ادعاهاي پيمانكار

1- برنامه زمانبندي به روز شده بر اساس ادعاهاي پيمانكار يا نمودار همپوشاني تاخيرات

2- جدول محاسبه تاخيرات مالي ناشي از تاخير در پرداخت صورت وضعيتها و پيش پرداختها

3-ليست مكاتبات انجام شده توسط پيمانكار جهت دريافت نقشه ها يا دستور كارها يا جزييات اجرايي

نكته مهم :بيان كلي ليست موجب سر در گمي مشاور در زمان بررسي شده و تصميم گيري رابراي مشاور سخت و به نتيجه رسيدن كليم توسط پيمانكار را آسان مي كند لذا درصورتي كه شما در مقام پيمانكار در حال تهيه گزارش هستيد ليست را با جا انداختن برخي مكاتبات تهيه نماييد و در صورتي كه در مقام مشاور هستيد به پيمانكار دستور دهيد ليست مكاتبات مطابقت كامل با روند مكاتبات داشته باشد .

4-ليست روزهايي كه به دليل مشكلات جوي خارج از استاندارد 20 سال گذشته كارگاه تعطيل بوده است .

5- ليست هر گونه ادعايي كه موجب تطويل زمان اجراي يك فعاليت يا تاخير در شروع يك فعاليت شده است .

مستندات بخش ادعاهاي مالي :

1- نامه تحويل صورت وضعيت به دستگاه نظارت

2- روكش صورت وضعيت تاييد شده توسط كارفرما

3-

1- كپي چك پرداختهاي صورت گرفته يا هر سند مالي ديگر كه مورد تاييد طرفين بوده و تاريخ دقيق پرداخت كارفرما را تعيين نمايد (مانند گزارش ذيحسابي پروژه)

4- كپي نامه ارسال ضمانتنامه براي كارفرما

5-كپي نامه تاييد پرداخت پيش پرداخت توسط مشاور

مستندات بخش ادعاهاي غير مالي

1- نامه دستور توقف كار توسط كارفرما يا مشاور

2-گزارش هواشناسي از ميانگين دماي حداقل در ماههاي سرد سال و متوسط بارش نزولات آسماني در 20 سال گذشته ( درصورت وجود زيرا گزارشات ايستگاهاي هواشناسي در برخي از شهرها از 20 سال پيش كمتر است )

3- گزارشات روزانه كه به دليل پايينتربودن هوا از ميانگين بند بالا كارگاه تعطيل بوده است

4- گزارشات روزانه يا مكاتبات صورت گرفته مربوط به تعطيلي كارگاه به دلايل جوي به دستور دستگاه نظارت

5- نامه درخواست ابلاغ نقشه يادستور كار توسط پيمانكار به مشاور

6-نامه ابلاغ نقشه ها يا دستور كارها توسط مشاور

7- نامه درخواست تاييد ابلاغ قيمت جديد

8-نامه تاييد قيمت جديد

9- نامه درخواست رفع مشکل نقشه

10- نامه اصلاح نقشه

چند نكته تجربي در خصوص تهيه گزارش تاخيرات توسط پيمانكار :

1- پرونده تاخيرات مي بايست توسط شخصي مسلط به امور پيمان ،برنامه زمانبندي ، وضعيت اجرايي پروژه و دلايل تاخيرات ايجاد شده ، تهيه گردد و دليل آن آينست كه همانطور كه پيشتر گفته شد ماده 30 شرايط عمومي پيمان داراي بخشهاي مبهم زيادي بوده و كسي كه در جلسه بتواند از نظر منطقي طرف مقابل را توجيه فني نمايد در جلسه پيروز خواهد بود لذا شايد بتوان گفت تسلط تهيه كننده به امور مذكور 70 % موفقيت طرفين را رقم بزند .

نكته مهم :يكي از روشهاي موثر در توجيه منطقي ادعاها توسط طرفين دعوا در جلسه كميسيون تاخيرات استفاده از مثال با بزرگنمايي موارد مورد ادعا مي باشد كه اين امر بسيار تخصصي و تاثير گذار مي باشد .

به عنوان مثال پيمانكار مي تواند در خصوص ابلاغ جزييات پنجره ادعاي تاخير داشته باشد ،به صورت منطقي اين ادعا نمي تواند موجب مجاز شدن تاخيرات باشد اما پيمانكار مي تواند اينگونه ادعا كند ( از طريق روش بزرگنمايي توسط پيمانكاردر جلسه بررسي ) اگر ما همه نقشه ها را داشتيم و فقط نقشه پنجره را نداشتيم و ما تمام عمليات اجرايي را به پايان مي رسانديم و فقط اين نقشه بعد از 10 سال به ما ابلاغ مي شد تاخيرات 10 ساله ما مجاز بود .همانگونه كه مي بينيم در اين وضعيت هيچ انسان منطقي نمي تواند تاثير عدم ابلاغ نقشه پنجره را موجب مجاز شدن تاخير نداند .

در مقابل اين روش مشاور نيز مي تواند از روش كوچك نمايي كردن مشكل در مقابل ساير تاخيرات غير مجاز پيمانكار استفاده نمايد به عنوان مثال بگويد ما نقشه هاي سازه و سفتكاري را به كه 50% نقشه ها بوده را به شما ابلاغ كرديم و شما هنوز عمليات سفتكاري را به اتمام نرسانده ايد لذا عدم ابلاغ نقشه جزييات پنجره موجب تاخير در اجراي كل پروژه نمي شود.

2- از انجام ادعاهاي غير منطقي و غير علمي در جريان تهيه پرونده جدا خودداري شود تا موجب از بين رفتن اعتماد كارشناس بررسي كننده پرونده نگردد.بهترين روش افزايش 10 درصدي هريك از موارد مورد ادعا مي باشد كه روش آن بستگي به شرايط پروژه دارد.

3- نظم و انسجام و ظاهر مناسب لايحه تاخيرات ( مانند استفاده از زونكن ، ديوايدر ( جداكننده) به همراه نوشتن موضوع هر بخش بر روي ديوايدر و...) مي تواند موجب جلب اعتماد مشاور و كارفرما در خصوص فني بودن و مهندسي بودن پرونده ارسالي مي شود.

4- ميزان تاخيرات مجاز مورد ادعا در پرونده نمي بايست از ميزان كل تاخيرات ايجاد شده بيشتر شود .(با وجود بديهي بودن اين امر ،اين موضوع به كرات توسط اينجانب در پرونده هاي مورد بررسي مشاهد گرديده است )

5- جهت تعيين تاريخ ابلاغ نقشه ها يا رفع ايرادات نقشه ها مي بايست به آخرين نگارش نقشه استناد گردد در صورتي كه توجيه قوي و منطقي با توجه به مفاد بند 1 همين بخش پيشاپيش تهيه شده باشد .

لازم بذكر است دليل مذكور نمي بايست در پرونده اعلام گردد تا مشاور زمان بررسي و تهيه جواب را داشته باشد . به هر حال مي بايست در مكاتبات به نامه اي اشاره كرد كه توجيه منطقي يا مثال بزگنمايي شده براي آن وجود داشته باشد

6-نكات فراوان ديگري نيز در اين خصوص تهيه پرونده وجود دارد كه وابسته به شرايط هر پروژه مي باشد .

چند نكته تجربي در خصوص بررسي پرونده تاخيرات توسط مشاور يا كارفرما :

1-دريافت كليه مكاتبات توسط دبيرخانه شركت تاييد گردد. زيرا پيمانكار مي تواند نامه اي را كه هرگز در زمان اجرا تحويل مشاور نداده است را با توجه به نياز و با متن مورد دلخواه تهيه و داخل مستندات قرار دهد.

2-در هنگام تهيه برنامه زمانبندي به روز شده حتما از نسخه موجود در دفتر مشاور استفاده شود .زيرا ممكن است پيمانكار از طريق تغيير برخي روابط پيش نياز و پس نياز مسير بحراني پروژه را جهت افزايش زمان تاخير مجاز تغيير دهد .

3-بررسي گردد آيا نامه هاي تحويل صورت وضعيت به دستگاه نظارت آخرين نامه تحويل صورت وضعيت بوده است يا خير

4- در صورتي كه نقشه هاي در نگارش مختلف به پيمانكار ابلاغ گرديده است ،آيا ابلاغ نقشه جديد جهت تسهيل و تسريع در پروژه و كاهش هزينه هاي پيمانكارو به درخواست پيمانكار بوده است ؟ يا خير

5- آيا نامه هاي در خواست اصلاح نقشه هاي در حد ايرادات كلي بوده يا در حد ايرادات نقشه كشي و جزييات اجرايي .

برخي از روش هاي كمك به پيمانكار توسط مشاور : ( در ازاي اين كار مي توان از پيمانكار خواست تا برخي از ادعاهاي مربوط به تاخير در ارسال نقشه و... را كه در تعهد مشاور بوده است را از پرونده خارج كند)

1- در صورت آب گرفتگي شديد كارگاه در روز باراني اين موضوع به عنوان سيل در بخش حوادث غير مترقبه قرار گيرد

2- در فرمول محاسبه مدت مجاز كارفرما جهت پرداخت صورت وضعيت به جاي فرمول 30/20 *( دوره صورت وضعيت) از فرمول 10+30/10*( دوره صورت وضعيت) استفاده شود.

3-در اين خصوص روشها و توجيهات فرارواني با توجه به شرايط عمومي پيمان مي تواند وجود داشته باشد و وابسته به نوع و شرايط پروژه مي باشد .

4- استفاده از روش مناسب همپوشانی که بیشترین تاخیر را مجاز نماید

افزایش احجام یا مبلغ پیمان:

یکی از چالشهای مهم در زمینه تاخیرات ایجاد شده در قرارداد تغییر احجام کار می باشد .

بهترین روش جهت محاسبه تاخیرات ناشی از تغییر در احجام کار استناد به آخرین مبلغ صورت وضعیت قطعی و مقایسه آن با مبلغ قرارداد می باشد .

تبصره :لازم بذکر است در صورت تغییر کلی در نقشه ها دیگر مبلغ صورت وضعیت قطعی ملاک تغییر در احجام نمی باشد ضمن اینکه هیچگونه ملاک مشخصی درخصوص اصطلاح تغییر کلی در نقشه ها وجود ندارد و تعیین میزان، تغییرات بستگی به توانایی شخص در متقاعد کردن طرف مقابل در این خصوص می باشد .

نحوه محاسبه میزان تاخیر :

اگر شما تا کنون پرونده تاخیراتی را تهیه یا بررسی کرده باشید حتما با پرسشهای زیر مواجه شده اید :

1- مدت تاخیر یک ابلاغیه در نقشه از چه زمانی شروع می شود ؟

از زمان درج شده در برنامه زمانبندی یا از زمانی که پیمانکار عملیات پیش نیاز فعالیت را تکمیل کرده است ؟

معمولا پیمانکار تمایل دارد میزان تاخیررا از زمان درج شده در برنامه زمانبندی در نظر بگیرد اما مشاور می تواند این گونه استدلال نماید :

1- اگر پیمانکار فعالیت پیش نیاز یک فعالیت دیگر را سریعتر از برنامه زمانبندی انجام می داد آیا باز هم همیت استدلال را داشت ؟

2- اگر پیمانکار در انجام فعالیت پیش نیاز فعالیتی که ادعای تاخیر دران را به دلیل تاخیر در ابلاغ نقشه دارد دیر از تر از برنامه زمانبندی انجام دهد آیا صحیح است که تاخیر در فعالیت پیش نیاز را در پوشش تاخیر در ابلاغ نقشه فعالیت پس نیاز بیاورد ؟

در این جا باز هم استدلال طرفین است که می تواند نوع محاسبه را تعیین نماید .

عدم تحویل بخشی از کارگاه :

یکی دیگراز دلایل ایجاد تاخیر در یک پروژه عدم تحویل کامل کارگاه می باشد .

از نظر پیمانکار عدم تحویل بخشی از کارگاه موجب ایجاد تاخیر در کل پروژه می باشد و ادعا دارد در صورت تحویل تمام کارگاه پروژه به موقع تحویل می گردید .در این زمان توجیه مشاور و کارفرما جهت گریز از تایید تاخیر مجاز چگونه است ؟

در صورتی که پیمانکار با تعداد مناسب و در زمان مناسب تمامی جبهه های پروژه را فعال و تحویل نموده بود در این صورت تاخیر در تحویل آن بخش از پروژه موجب ایجاد تاخیر مجاز در پروژه است در غیر این صورت کارفرما می تواند از این استدلال که پیمانکار تمامی جبهه های تحویلی را فعال ننموده لذا درصورت تحویل جبهه های مورد ادعا تغییری در تاخیرات ایجاد شده به وجود نمی آمد تاخیر خود را رفع و رجوع نماید

نمودار همپوشانی :

یکی دیگر از مبهم ترین بخشهای رسیدگی یا تهیه گزارش تاخیرات تهیه نمودارهای همپوشانی است .

ابهامات موجود :

1- نحوه همپوشانی تاخیرات مالی با تاخیرات غیر مالی چگونه است ؟

2- بازه زمانی تاخیرات مالی از کی شروع و تا کی ادامه دارد

3- درصورت استفاده از برنامه زمانبندی جهت همپوشانی تاخیرات عوامل مختلف تاثیر تاخیرات مالی چگونه می بایست در برنامه اثر داده شود .

با توجه به بررسی های انجام شده توسط بنده تا کنون 2 روش زیر بهترین راه محاسبه میزان تاخیرات مجاز می باشد .

1- استفاده از برنامه زمانبندی جهت محاسبه همپوشانی تاخیرات غیر مالی و جمع جبری با میزان تاخیرات مالی .

( توجیه جمع جبری تاخیرات مالی و غیر مالی در این روش این است که برنامه زمانبندی که تاریخ ابلاغ نقشه ها در آن درج شده است ، تاثیر داشتن نقشه در زمانهای ابلاغ را نشان میدهد اما تاخیرات مالی تاثیر نداشتن پول را در یک دوره نشان میدهد لذا این دو عامل نمی تواند با هم همپوشانی شود .

۲- استفاده از جدول همپوشانی :

در این روش هریک از صورت وضعیتها به صورت یک ردیف در اکس قرار داده می شود .

نکته خیلی مهم:

جهت اعمال تاخیرات غیر مالی در جدول همپوشانی ، می بایست میزان تاخیر هرعامل در وزن فعالیتهای تاثیر پذیر از آن تاخیر ضرب گردد.

به عنوان مثال اگر در تحویل زمین 10 روز تاخیر وجود داشته باشد ، با توجه به اینکه تمامی فعالیتهای از این تاخیر تاثیر می گیرند لذا عدد 10 در 100% ضرب می شود و وارد جدول تاخیرات می شود .

 

اما اگر نقشه اسکلت فلزی با تاخیر30 روزه ابلاغ شده باشد ، عدد 30 در وزن فعالیتهای بعد از اسکلت فلزی تا اتمام کار ضرب می شود و وارد جدول همپوشانی می شود .

جهت دریافت اطلاعات بیشتر  با ما تماس بگیرید.

 09366321253